Azg.am-ի զրուցակիցն է հանրային առողջության մասնագետ Դավիթ Մելիք-Նուբարյանը։
-Պարոն Մելիք-Նուբարյան, ՀՀ կառավարությունն օրերս հաստատեց առողջության պարտադիր ապահովագրության համակարգի հայեցակարգը, որը լիարժեք կսկսի գործել արդեն 2027 թվականից։ Ի՞նչ հնարավոր ռիսկեր եք տեսնում այս գործընթացում։
-Սկսենք նրանից, թե ինչու է սա մեզ պետք։ Մենք շատ ենք խոսում հնարավոր խնդիրների, համակարգի՝ չհաջողելու մասին, բայց մոռանում ենք՝ ինչու է սա պետք։ Սա կառավարության քմահաճույքը չէ, ոչ էլ քաղաքացիերին ավել հարկային բեռի տակ մտցնելը. մարդիկ պետք է իմանան, որ ապահովագրությունն իրենց անհրաժեշտ է առողջության հետ կապված ֆինանսական ռիսկերից պաշտպանելու համար։
Ես կարող եմ մի քանի թիվ նշել. վերջերս արված հետազոտության տվյալներով՝ բուժօգնության համար իրենց տնային տնտեսությունների միջոցներից վճարող քաղաքացիների 23 տոկոսը ստիպված է լինում ամբողջությամբ փոխել ընտանիքի կենսակերպը. այդքան ծանր են նստում այդ գումարները նրանց վրա։ Մոտ 13 տոկոսը մեկ տարի ժամկետով ստիպված են լինում կրճատել սննդի կամ ջեռուցման վրա ծախսվող գումարները։
Երբ խոսում ենք ֆինանսական ռիսկերից, մարդիկ հաճախ պատկերացնում են, որ առողջության ապահովագրությունը պետք է ներառի քաղցկեղի քիմիոերապևտիիկ բուժումը կամ սրտի թանկարժեք վիրահատությունը, բայց ամենևին ոչ։ Մ. Հերացում անվան բժշկական համալսարանն առաջիններից մեկը, դեռ տասը տարի առաջ, գիտականորեն ուսումնասիրեց այս հարցը և պարզեց՝ անգամ փոքր, բայց մշտական ծախսերը տնային տնտեսությունների վրա շատ ծանր են անդրադառնում։
Կրկին ապացուցված տվյալներ մեջբերեմ. ՀՀ բնակչության մոտ 1/3-ը մշտապես դեղ է խմում, և իրենց գումարով դեղորայք գնող մարդկանց 53 տոկոսը ստիպված է լինում առօրյա կարևոր ծախսերից զգալի գումար կրճատել, ևս 10 տոկոսը գումար չունենալու պատճառով երբեմն դեղորայք չի գնում։
Առողջության պարտադիր ապահովագրությունն այս օբյեկտիվ իրավիճակը փոխելու համար է, սակայն մարդկանց 43 տոկոսը չգիտի՝ ինչու է այն պետք։
Ինչ վերաբերում է նոր ներդրվող համակարգի ռիսկերին, ապա դրանք երկուսն են՝ առողջապահական և առողջապահության համակարգից դուրս։ Առողջապահական վտանգները նրանք են, որ իրոք շատ մեծ ռեֆորմ է նախատեսվում, և զուգահեռ ենթաբարեփոխումներ են իրականացվում։ Մասնավորապես, արվում է առողջության պահպանման առաջնային օղակի բարեփոխում, որը շատ մեծ դեր է ունենալու ապահովագրական համակարգում։
Երկրորդ բարեփոխումն այն է, որ ընթանում են որակի բարելավման աշխատանքներ։ Սա շատ կարևոր է, որովհետև առանց որակի վերաիմաստավորման՝ կարող են խնդիրներ ի հայտ գալ։ Կարևոր են կադրային խնդիրը և ընդհանուր ծառայությունների մատուցման նոր կոնցեպտը, ինչպես նաև թափանցիկության ապահովման համար էլեկտրոնային առողջապահության համակարգի ներդրումը։
Կան նաև առողջապահության համակարգից դուրս նախապայմաններ, որոնք էլ հենց հիմնական խնդիրներ կարող են առաջացնել՝ տնտեսական աճի տատանումներ, ֆիսկալ հնարավորություններ, ինչպես նաև այն, թե որքանով արդյունավետ են հավաքագրվում հարկերը։ Մենք գիտենք, որ առկա է ստվերային տնտեսություն, գիտենք նաև ինքնազբաղված մարդկանց մասին։ Պետք է մտածել՝ ինչպես նրանց մոտիվացնել, որպեսզի նրանք ևս ցանկանան մասնակցել պարտադիր ապահովագրության համակարգին։
-Պարոն Մելիք-Նուբարյան, գործընթացն ավելի սահուն չէ՞ր լինի, եթե պետությունը սկզբում ներդներ առողջության կամավոր ապահովագրության համակարգը։
-Մասնավոր սեկտորում կամավոր ապահովագրությունը վաղուց գործում է։ Պետական սեկտորում դրան ինչ-որ չափով նման է սոցփաթեթը։ Մարդիկ աստիճանաբար տեսնելու են նոր համակարգի օգուտը, ինչպես տեսան ԱՊՊԱ-ի պարագայում։
-Առողջության պարտադիր ապահովագրությունն, ըստ էության, ՀՀ քաղաքացիների համար հարկային նոր բեռ է։ Ինչպես, ըստ Ձեզ, կարձագանքեն այս փաստին մարդիկ։
-Կարևոն այն է, որ որդեգրվի հետևյալ մոտեցումը. ամեն մեկը պետք է մասնակցի իր հնարավորությունների չափով։ 100 հազար և 1 միլիոն դրամ աշխատավարձ ստացող մարդիկ պետք է մասնակցեն իրենց եկամուտի չափով, համահարթեցում չպետք է լինի։ Որքանով տեղյակ եմ մեր կոլեգաների հետ շփումներից, այս դրույթը նախատեսվում է հաշվի առնել։ Բացի այդ՝ գործատուն ևս պետք է մասնակցի ապահովագրավճարի վճարմանը։ Այսինքն՝ գործատուն չպետք է անմասն մնա այս գործընթացից։
