Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոնի նստավայրում՝ նախագահությամբ դատավոր Ջոն Հայրապետյանի, այսօր՝ սեպտեմբերի 5-ին, զորամասերից մեկի գումարտակի հրամանատար, ժամկետային եւ կրտսեր սպայական կազմի պետ Իշխան Վահանյանի գործով դատական նիստին հարցաքննվել է գործով վկա Հայկազ Գրիգորյան, որն Իշխանյանի հետ ծառայողական հարաբերությունների մեջ է։
«Խուռհատ սարում կռվի ընթացքում եղել ենք սարի վրա , հակառակորդի հարձակման ժամանակ ընկել ենք շրջափակման մեջ։ Երբ հարձակումը եղել է, եղել են բազմաթիվ վիրավորներ։ Նրանց օգնություն էին ցույց տալիս։ Վահանյանն ասել է՝ վիրավոր եմ, նստել է վիրավորների մեքենան ու գնացել։ Դրանից հետո մենք ընկել ենք շրջափակման մեջ։ Մոտ 4-5 ժամ չենք կարողացել դուրս գալ, որովհետեւ ճանապարհ չկար, որտեղ բարձրանում էինք, կրակում էին մեր ուղղությամբ։ Ռադիոկապ չենք ունեցել վերադասի հետ, եղել ենք ես եւ Վարդանյանը Վազգենը։ Սարը շրջանցելով՝ կարողացել ենք 65 զինծառայողների հետ դուրս գալ շրջափակումից»,- պատմեց վկան եւ հավելեց, որ ունեցել են նաեւ ռադիոկապի մարտկոցի խնդիր։
Գործով մեղադրող դատախազին այն հարցին, թե ի՞նչ հանգամանքներում է անձնակազմը նահանջել, վկան պատասխանեց. «Արդեն շրջափակման մեջ էինք մտնում, հրետակոծում էին բլուրը եւ այդտեղից արդեն հետքաշման հրաման է եղել»։
Ճշտող հարցին՝ անձնակազմին ո՞ւմ կողմից է նահանջի հրաման տրվել, վկան չկարողացավ ասել։
Հարցին՝ ի՞նչ կերպ է իրականացվել նահանջը, վկան պատասխանեց. «Իրականացվել է նահանջը, այնուհետեւ անձնակազմին տարել են Հադրութի զորամաս, հետո հակառակորդի կողմից զորամասը խփեցին»։
Նա նշեց, որ իր գլխավորությամբ անձնակազմը հասել է մինչեւ Հադրութ. «Այդ ժամանակ ես մարտական դիրքերում ունեցել եմ ընդամենը 1 զոհ, եղել է բուժակը եւ մեկ վիրավոր»։
Վկան պատմեց, երբ հակառակորդը հարվածել է Հադրութի զորամասին, անձնակազմին տեղափոխել են Հադրութի դպրոց. «Հադրութի դպրոցում Հադրութի հրամանատարն է եկել եւ հաստիքային փոփոխություններ է արել»։
Դատախազի այն հարցին, թե ի՞նչ բարոյահոգեբանական վիճակում է եղել անձնակազմը, վկան պատասխանեց. «Անձնակազմը եղել է անմարտունակ, ի վիճակի չի եղել ինչ-որ խնդիր կատարելու։ Բերել էին Հադրութի դպրոց, որ անձնակազմը հանգստանար, կազդուրվեր»։
Դատախազի հարցին՝ արդյո՞ք այդ բարոյահոգեբանական վիճակում է մնացել անձնակազմը, եւ նա՝ որպես սպա, ի՞նչ գործողություններ է կատարել, վկան չկարողացավ պատասխանել այդ հարցին։
Զոհվածի ծնողներից մեկն էլ արձագանքեց վկայի լռությանը. «Ինքն այդտեղ չի եղել, ի՞նչ հարցեր եք տալիս։ Չկա»։
Դատախազի հարցին, թե 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին մարտական ի՞նչ առաջադրանք է տրվել 5-րդ գումարտակի անձնակազմին, վկան պատասխանեց. «Վահանյանի կողմից եղել է առաջադրանք՝ հոկտեմբերի 8-ին խնդիր է դրվել անհրաժեշտ երկու դասակ անձնակազմը գնացել ենք Հադրութի հայկական գերեզմաններ, այնտեղ ենք դիրքավորվել, անձնակազմի հետ գիշերը շրջափակման մեջ եմ ընկել, ունեցել եմ զոհեր եւ վիրավորներ, դուրս ենք եկել ճանապարհ, զանգել եմ գումարտակի հրամանատարին, ասել եմ՝ ինչ անենք, այսպիսի վիճակ է, մեքենա է ուղարկել, ասել է՝ եկեք Խուռհատ սար»։
Վկան պատմեց, որ անձնակազմի հետ դիրքավորվել են Ջաբրայիլի ուղղությամբ՝ Խուռհատ սարի գագաթին. «Վաշտը բացազատված է եղել սարի երկայնքով։ Երկրորդ օրը երբ պետք է հրադադար լիներ 12։00-ին, հրադադար չեղավ, այդ ժամանակ առավոտյան 12։00-ին հակառակորդը լայնածավալ հարձակման դիմեց՝ էլ հրետանային, էլ ֆոսֆոր, էլ անձնակազմ՝ մեծ ծավալի։ Մեծաքանակ վիրավորներ ենք ունեցել ու ընկել ենք շրջափակման մեջ. մեր ուղղությամբ 4 կողմից կրակում էր հակառակորդը»։
Նա նշեց, որ գումարտակի գործողությունները ղեկավարում էր գնդի հրամանատարի տեղակալը՝ մարտական պատրաստության գծով։
Դատախազին այն հարցին, երբ անձնակազմը շրջափակման մեջ է հայտնվել, կապ կարողացե՞լ է ապահովել. «Որ շրջափակման մեջ ենք ընկել, արդեն անտառն էինք բարձրացել, այդտեղից ում զանգել ենք, ոչ մեկ չի պատասխանել, ոչ մեկ չի խոսել. զանգը գնում էր, պատասխանող չկար։
Գործով վկան մանրամասնեց հակառակորդի հարձակման պահը եւ գումարտակի հրամանատարի գործողությունները. «Խուռհատ սարի երկարությամբ անձնակազմը բացազատված է եղել։ Դիմացից հրետանին կրակում էր Հադրութի ուղղությամբ, Հադրութը մեր հետեւն էր, Ջաբրայիլն էր՝ դիմացը։ Հակառակորդը հրետակոծում էր Հադրութը։ Առաջին գիշերը նորմալ անցել է, գիշերը մնացել ենք այնտեղ՝ դիրքավորված։ 12։00-ին ասվել էր, որ հրադադար է լինելու, բայց ավելի ուժեղ գնաց կռիվը եւ հակառակորդը հրետակոծում էր կոնկրետ Խուռհատ սարը։ Հակառակորդը երեք կողմից հարձակվում էր։ Մի ճանապարհ էր մնացել, որ հետ պիտի գնայինք»։
Դատախազի հարցին՝ ի՞նչ գործողություններ է կատարել անձնակազմը, վկան պատասխանեց, որ անձնակազմն այդ ընթացքում խոցել է հակառակորդին, բայց հարձակումն այնքան ուժեղ էր, որ այդ տարածքում մնալն անհնար էր. «Խուռհատ սարի ունեցել ենք զոհեր, վիրավորներ։ Անձնակազմը հարձակումից հետո ցրվել էր, չեմ կարող բացատրել։ Որ վիրավորները շատ էին, ֆերշերների հետ օգնություն ենք ցուցաբերել։ Հակառակորդն արդեն բարձրանում էր Խուռհատ սարի գագաթը, մենք անձնակազմին հետ ենք քաշել, հանել ենք խաչմերուկ, այդտեղից արդեն նահանջել ենք դեպի անտառ, այնտեղ հնարավոր չէր մնալ, հակառակորդը կրակում էր»։
Նա պատմեց, որ այդ ընթացքում վիրավորում ստացած զինծառայողների հետ գնացել է նաեւ Վահան Իշխանյանը, նշելով, որ ինքն էլ է վիրավորում ստացել։
Հարցին՝ արդյո՞ք ինքը նկատել է, որ գումարտակի հրամանատարը վիրավորվել է, նա պատասխանեց, որ չի տեսել։
Ըստ մեղադրանքի՝ Իշխան Արմենի Վահանյանը մեղադրվում է հանրորեն վտանգավոր այն արարքների կատարման համար, որ նա, 2020թ. հոկտեմբերի 9-ից նշանակված լինելով որպես Պաշտպանության բանակի համապատասխան զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի հրամանատար, կոչումով մայոր, ծառայողական դիրքով եւ կոչման բերումով հանդիսանալով նույն գումարտակի ժամկետային եւ կրտսեր սպայական կազմի ուղղակի պետը, 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ կառավարության կողմից հայտարարված ռազմական դրության պայմաններում 2020 թվականի հոկտեմբերի 10-ին՝ ժամը 12:00-ի սահմաններում, Արցախի Հանրապետության Հադրութ քաղաքի մոտակայքում գտնվող Խուռհատ սարի վրա տեղի ունեցած մարտական գործողություններին ակտիվ մասնակցություն չունենալու եւ սեփական կյանքը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով՝ դրսեւորել է իշխանության անգործություն՝ չի կատարել իր վրա ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագրքով եւ ՀՀ ԶՈՒ մարտական կանոնադրությամբ դրված պարտականությունները, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ, այն է՝ Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի համապատասխան զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի մի շարք զինծառայողներ զոհվել են, անհայտ կորել, գերեվարվել, ինչպես նաեւ՝ ստացել տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ:
Բացի այդ, Իշխան Վահանյանը, ծառայողական դիրքով եւ կոչման բերումով հանդիսանալով նույն գումարտակի ժամկետային եւ կրտսեր սպայական կազմի ուղղակի պետը, 2020 թվականի հոկտեմբերի 10-ին՝ ժամը 12:00-ի սահմաններում, Արցախի Հանրապետության Հադրութ քաղաքի մոտակայքում գտնվող Խուռհատ սարի վրա տեղի ունեցած մարտի ժամանակ ինքնակամ լքել է մարտադաշտ հանդիսացող՝ վերոնշյալ տեղանքի մարտական դիրքը:
Այսպես՝ Իշխան Արմենի Վահանյանը ՊԲ համապատասխան զորամասի հրամանատար Արթուր Քարամյանի կողմից 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին հրաման է ստացել իր ենթակայության ներքո գտնվող գումարտակի անձնակազմի հետ տեղափոխվել Արցախի Հանրապետության Հադրութ քաղաքի մոտակայքում գտնվող Խուռհատ սարի վրա եւ իրականացնել հիշյալ վայրում տեղակայված մարտական դիրքերի պաշտպանությունը՝ կանխելով հակառակորդի առաջխաղացումը: Հիշյալ հրամանի հիման վրա՝ Իշխան Վահանյանն իրեն վստահված անձնակազմի հետ հոկտեմբերի 9-ին տեղափոխվել է նշված վայր եւ գումարտակի անձնակազմով դիրքավորվել՝ անցնելով պաշտպանության:
2020 թվականի հոկտեմբերի 10-ին՝ ժամը 12:00-ի սահմաններում, հակառակորդն անցել է հարձակման վերը նշված դիրքերի ուղղությամբ, որի ընթացքում տեղի ունեցած մարտական գործողությունների ժամանակ Իշխան Վահանյանը, հանդիսանալով հիշյալ մարտական դիրքերի պաշտպանությունն իրականացնող Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի զորամասի 5-րդ գումարտակի անձնակազմի անմիջական պետը, ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագրքի 13-րդ, 73-րդ, 78-րդ, 85-րդ, 129-րդ եւ 130-րդ հոդվածների համաձայն՝ պարտավոր լինելով հավատարիմ լինել զինվորական երդմանը, անձնուրաց կերպով ծառայել իր ժողովրդին, արիաբար, հմտորեն, չխնայելով սեփական արյունը եւ նույնիսկ կյանքը, պաշտպանել հայրենիքը, կատարել զինվորական պարտքը, անսասան տանել զինվորական ծառայության դժվարությունները, խստորեն պահպանել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունն ու օրենքները, իր բացակայության դեպքում պարտականությունների կատարումը թողնել տեղակալին, պատասխանատու լինել իրեն վստահված ստորաբաժանման կողմից մարտական առաջադրանքների հաջող կատարման եւ գումարտակը հմտորեն ղեկավարելու համար, ՀՀ ԶՈՒ մարտական կանոնադրության 2-րդ մասի 45-47-րդ եւ 76-րդկետերի համաձայն՝ պարտավոր լինելով նաեւ սահմանված ժամկետներում կազմակերպել ավագ պետի առաջադրած խնդիրների կատարումը, ղեկավարել ենթակա ստորաբաժանումների կողմից ստացած խնդրի կատարումը, մարտի վճռական պահերին գտնվել առավել կարեւոր ուղղությունում եւ իր ենթակայության տակ եղած ուժերով ու միջոցներով ժամանակին ազդել մարտի վրա, իրավիճակի կտրուկ փոփոխության դեպքում ավագ պետի ընդհանուր մտահղացման սահմաններում ընդունել նոր որոշում եւ խնդիրներ առաջադրել ենթակա ստորաբաժանումներին, նույն կանոնադրության 2-րդ մասի 119-122-րդ, 179-180-րդ հոդվածների համաձայն՝ պաշտպանության շրջանը շրջանցելու դեպքում կազմակերպել շրջանաձեւ պաշտպանություն եւ շարունակել պահել զբաղեցրած դիրքերը, իսկ հարկադրաբար նահանջի անհրաժեշտության դեպքում ավագ պետի հրամանով կամ թույլտվությամբ, կանոնադրությամբ սահմանված կարգով կազմակերպել ստորաբաժանման նահանջը, տեղի ունեցած մարտական գործողություններին ակտիվ մասնակցություն չունենալու եւ սեփական կյանքը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով, իր անվտանգությունը վեր դասելով ենթակայության տակ գտնվող զինծառայողների անվտանգությունից, անտեսելով իր ենթակայության տակ գտնվող պարտադիր ժամկետային զինծառայողների նորակոչիկ լինելու եւ մարտական հմտություններին բավարար չտիրապետելու հանգամանքները, ինչպես նաեւ մարտի դաշտը չթողնելու եւ ենթակա անձնակազմի անվտանգությունն ապահովելուն ուղղված գործողություններ կատարելու վերաբերյալ զորամասի հրամանատար Արթուր Քարամյանի պահանջը, չի կատարել վերը նշված իրավական ակտերով սահմանված պարտականությունները եւ որեւէ միջոց չի ձեռնարկել առաջադրված խնդրի կատարումն ապահովելու ուղղությամբ, այլ մարտական գործողությունների ընթացքում աջ ազդոսկրի վերին երրորդականի կույր բեկորային վիրավորման ձեւով թեթեւ վնասի հատկանիշներ պարունակող մարմնական վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով, վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կայուն կապ հաստատելու համար նախատեսված միակ կապի միջոցը եւ, պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որեւէ մեկին չփոխանցելով, անձնակազմին թողել առանց պատշաճ ղեկավարման եւ ղեկավարման միջոցների, որից հետո, նստելով ավտոմեքենան՝ ինքնակամ լքել մարտադաշտ հանդիսացող վերոնշյալ մարտական դիրքը:
Իշխան Վահանյանի կողմից դրսեւորված իշխանության անգործությունն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ, մասնավորապես՝ 5-րդ գումարտակի անձնակազմը, մնալով առանց պատշաճ հրամանատարական ղեկավարման եւ կապի միջոցի, մատնվել է խուճապի, փորձել է հնարավոր միջոցներով եւ եղանակներով պաշտպանվել, սակայն համակարգված մարտական գործողություններ վարելու եւ միասնական ղեկավարման բացակայության պայմաններում դա նրանց չի հաջողվել, որպիսի պայմաններում հնարավորություն չունենալով վերադաս շտաբից տեղեկանալ հակառակորդի կողմից Հադրութ քաղաք ներթափանցելու վերաբերյալ, գումարտակի անձնակազմի մի մասը նահանջել է նշված քաղաքի ուղղությամբ, որոնցից, ի թիվս այլոց, զոհվել են պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ Տիգրան Ագանեսյանը, Նարեկ Ղազարյանը, Հարութ Ղարախանյանը, Սուրեն Խեչումյանը, Էրիկ Մարտիրոսյանը, Արտաշես Այվազյանը, Հայկ Հարությունյանը, Սասուն Պետրոսյանը, Ալբերտ Ստեփանյանը, Սամվել Սամբատովը, Կարեն Ներսեսյանը, Գրիշա Գրիգորյանը, Դավիթ Ադոյանը, Արտյոմ Մկրտչյանը, Արման Գաբրիելյանը եւ Ռաֆիկ Սահակյանը, հակառակորդի կողմից գերեվարվել են Էրիկ Գասպարյանը, Ալբերտ Գրիգորյանը, Նարեկ Սիրունյանը, Էրիկ Խաչատրյանը, Ռոբերտ Վարդանյանը, Կարեն Մանուկյանը եւ Արայիկ Գալստյանը, տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ Արման Արմաղանյանը, Արթուր Հարությունյանը, Նիկոլայ Ստեփանյանը, Դավիթ Սահակյանը, Արսեն Այվազյանը, Ռուսլան Թումանյանը, իսկ պարտադիր ժամկետային զինծառայող Արթուր Ալեքսանյանի գտնվելու վայրը մինչ օրս հայտնի չէ:
Այսինքն՝ Իշխան Արմենի Վահանյանին մեղսագրվում է հանցավոր արարքների կատարում, որոնք նախատեսված են ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 4-րդ մասով եւ 380-րդ հոդվածի 1-ին մասով:
